Z dniem 1 stycznia 2022 roku weszło w życie Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej
 
Pomoc społeczna umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie są w stanie sami ich pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest także zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
 
Ustawa o pomocy społecznej wymienia te trudne sytuacje życiowe, które w szczególności uprawniają do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej.
Te sytuacje to:
 
• ubóstwo,
• sieroctwo;
• bezdomność;
• bezrobocie;
• niepełnosprawność;
• długotrwała lub ciężka choroba;
• przemoc w rodzinie;
• potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności;
• bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;
• brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze;
• potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi;
• trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego;
• trudności w integracji cudzoziemców, któryz uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy;
• alkoholizm lub narkomania;
• zdarzenie losowe i sytuacja kryzysowa;
• klęska żywiołowa lub ekologiczna.
 
Uwaga:
Osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej. Natomiast osobie tymczasowo aresztowanej świadczenia zawiesza się i nie są one w tym czasie udzielane.
 
Znajdując się w jednej z takich trudnych sytuacji życiowych możemy zwrócić się o pomoc do ośrodka pomocy społecznej położonego na terenie gminy gdzie zamieszkujemy, a w wyjątkowych sytuacjach na terenie gminy gdzie aktualnie przebywamy (art. 101 Ustawy o pomocy społecznej).
Możemy tam uzyskać pomoc w formie pieniężnej jak i tzw. niepieniężnej, poniżej zamieszczamy przykładowe świadczenia:
 
• pomoc finansową m.in. zasiłki stałe, okresowe, celowe,
• pracę socjalną,
• opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne (za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny),
• opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne,
• pomoc rzeczową,
• pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie się,
• sprawienie pogrzebu,
• udzielanie schronienia, zapewnienie ubrania, posiłku,
• poradnictwo specjalistyczne,
• interwencję kryzysową,
• świadczenie usług opiekuńczych,
• mieszkanie chronione,
• pobyt i usługi w domu pomocy społecznej.
 
Ogólne kryteria ubiegania się o zasiłki i inne świadczenia z pomocy społecznej o pomoc finansową mogą ubiegać się osoby, które znajdują się w jednej z wymienionych wyżej sytuacji życiowych oraz dodatkowo w trudnej sytuacji finansowej.
Trudna sytuacja finansowa występuje, gdy dochód osoby starającej się o pomoc nie przekracza, tzw. kryterium dochodowego, które jest określone w ustawie o pomocy społecznej.
Jeśli samotnie prowadzimy gospodarstwo domowe, to kryterium wynosi - 776 zł.
Jeśli prowadzimy gospodarstwo domowe wspólnie z rodziną, to kryterium wynosi - 600 zł na osobę w rodzinie. Przy czym ustawa o pomocy społecznej określa rodzinę jako osoby spokrewnione i niespokrewnione, które są w faktycznym związku, wspólnie zamieszkują i gospodarują (art. 6 pkt.14 Ustawy o pomocy społecznej).
Dochodem dla pomocy społecznej są wszystkie otrzymywane miesięczne przychody osoby ubiegającej się o pomoc oraz tych członków rodziny, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Bierze się pod uwagę jedynie dochody netto, które uzyskaliśmy w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o pomoc. W przypadku utraty dochodu np. utraty pracy, liczony jest dochód z tego miesiąca, w którym został złożony wniosek (art. 8 Ustawy o pomocy społecznej).
 
Uwaga:
Dochody z działalności gospodarczej, z ha przeliczeniowych oraz z innych źródeł sumuje się.
Jeśli osoba samotna uzyska w ciągu ostatnich 12 miesięcy przed złożeniem wniosku, jednorazowy dochód przekraczający kwotę 3.880 zł (pięciokrotność kryterium dochodowego osoby samotnej) lub jeśli osoba w rodzinie otrzyma dochód przekraczający kwotę 3.000 zł (pięciokrotność kryterium dochodowego osoby w rodzinie) to dochód ten dzieli się na 12 i dolicza do poszczególnych m-cy poczynając od m-ca w którym ten dochód otrzymali.
 
Przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wyskości 345 zł.
 
Do dochodu nie zalicza się:
• jednorazowego świadczenia socjalnego,
• wartości świadczeń w naturze,
• świadczenia z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych przez osoby bezrobotne.

Zasiłek stały (art. 37 Ustawy o pomocy społecznej).
Zasiłek stały przysługuje:
• pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od 776 zł (kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej);
• pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od 600 zł (kryterium dochodowego na osobę w rodzinie)
 
Zasiłek stały ustala się w wysokości:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 719 zł miesięcznie;
2) w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.
Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie.
 
Uwaga:
Zasiłku stałego nie otrzyma osoba, która choć spełnia kryteria do jego uzyskania ma jednocześnie prawo do renty socjalnej lub świadczenia pielęgnacyjnego, lub dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania (art. 37 Ustawy o pomocy społecznej).
 
Zasiłek okresowy (art. 38 Ustawy o pomocy społecznej)
Zasiłek okresowy może być przyznany osobie lub rodzinie, która:
• znajduje się w szczególnie trudnej sytuacji, jak np.: bezrobocie, długotrwała choroba, niepełnosprawność, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego np. ZUS-u, KRUS-u, oraz
• ma dochody niższe niż kryterium dochodowe.

Wysokość zasiłku okresowego:
Zasiłek okresowy ustala się:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że miesięczna kwota zasiłku nie może być wyższa niż kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;
2) w przypadku rodziny – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
Okres, na jaki przyznaje się ten zasiłek, ustalany jest przez ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.
 
Zasiłek celowy (art. 39 Ustawy o pomocy społecznej)
O zasiłek celowy można się ubiegać w celu zaspokojenia konkretnej i uznanej za niezbędną potrzebę bytową, m.in. na: pokrycie części lub całości kosztów zakupu:
• żywności,
• leków i leczenia,
• opału,
• odzieży,
• niezbędnych przedmiotów użytku domowego.
• drobnych remontów,
• napraw w mieszkaniu,
• pogrzebu.
 
Osobom bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń zdrowotnych może być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości tych wydatków.
Zasiłek celowy może być też przyznany niezależnie od dochodu osobie lub rodzinie, która poniosła straty w wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej. (art. 40 Ustawy o pomocy społecznej)
 
Pomoc w postaci dożywiania
Jeden gorący posiłek dziennie dla osób, które własnym staraniem nie mogą go sobie zapewnić (art. 48b ust. 2 Ustawy pomocy społecznej).
Pomoc w zakresie dożywiania przysługuje:
• dzieciom do 7 roku życia,
• uczniom do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej,
• osobom i rodzinom znajdującym się w sytuacjach, w szczególności osobom samotnym, w podeszłym wieku, chorym lub niepełnosprawnym;
• w formie posiłku, świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności, albo świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych.
Pomoc w zakresie dożywiania może być przyznana nieodpłatnie osobom i rodzinom, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 150% kryterium dochodowego.
(na podstawie Uchwały z dnia 15 października 2018r. w sprawie ustanowienia wieloletniego rządowego programu "Program Posiłek w szkole i w domu" na lata 2019 - 2023).
 
Specjalny zasiłek celowy i okresowy
W szczególnie uzasadnionych sytuacjach osoba i rodzina, której dochód przekracza kryterium dochodowe może otrzymać pomoc :
• w formie bezzwrotnego specjalnego zasiłku celowego w maksymalnej wysokości kryterium dochodowego lub
• zwrotną w całości lub części w formie zasiłku okresowego, celowego lub pomoc rzeczową (art. 41 Ustawy o pomocy społecznej).
 
Opłacenie składki na ubezpieczenie społeczne – emerytalne i rentowe (art. 42 Ustawy o pomocy społecznej).
Za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych – centrum usług społecznych, opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby opiekującej się nie przekracza 150% kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie i osoba opiekująca się nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów lub nie otrzymuje emerytury albo renty.

Dotyczy to również osób, które w związku z koniecznością sprawowania opieki pozostają na bezpłatnym urlopie.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne może być opłacana (na podstawie Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych) ze środków pomocy społecznej osobie która, nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu oraz:
• jest bezdomna i została objęta indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności lub
• pobiera zasiłek stały lub
• pobiera świadczenie pielęgnacyjne lub
• pobiera dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania.
 
Ponadto prawo do świadczeń zdrowotnych na zasadach takich samych jak osoby ubezpieczone, za które opłacane są składki, mają osoby nieubezpieczone, które są obywatelami polskimi i zamieszkują w Polsce, a ich dochody nie przekraczają kryterium dochodowego.
Dokumentem potwierdzającym to uprawnienie jest decyzja wójta (burmistrza, prezydenta).
Dokumenty niezbędne do wydania decyzji o prawie do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych osobom nie ubezpieczonym to:
• potwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego,
• potwierdzenie miejsca zamieszkiwania na terenie Polski,
• rodzinny wywiad środowiskowy, w którym między innymi pracownik socjalny potwierdzi, iż nie istnieje dysproporcja pomiędzy udokumentowaną wysokością dochodu osoby nie ubezpieczonej, a jej sytuacją majątkową,
• potwierdzenie dochodów poniżej kryterium dochodowego.

Decyzja wydawana jest na wniosek:
• osoby nieubezpieczonej
• w sytuacjach nagłej choroby – na wniosek placówki służby zdrowia
• właściwego ze względu na miejsce zamieszkiwania osoby ubezpieczonej wojewódzkiego oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia lub z własnej inicjatywy wójta, burmistrza, prezydenta gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkiwania osoby nie ubezpieczonej.
(art. 54 Ustawy z dn. 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych)
Uwaga:
Decyzja jest ważna przez okres 90 dni.
Decyzja wygasa gdy osoba zostanie objęta ubezpieczeniem zdrowotnym lub nastąpi zmiana jej sytuacji finansowej.
 
Procedura ubiegania się o pomoc z OPS (art. 100-109 Ustawy o pomocy społecznej).
Aby skorzystać ze świadczeń pomocy społecznej powinniśmy się udać do do siedziby OPS właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, gdzie należy złozyć wniosek z prośbą o pomoc. W sytuacji szczególnej, gdy wymagana jest pomoc ze względu na naszą sytuację osobistą oraz w sprawach niecierpiących zwłoki możemy uzyskać pomoc tam, gdzie obecnie przebywamy, a nie jesteśmy zameldowani.
 
Wniosek o pomoc może zgłosić:
• osoba zainteresowana, lub
• jej przedstawiciel ustawowy (rodzice, opiekunowie w sprawie dzieci i opiekunowie w sprawie osób całkowicie ubezwłasnowolnionych), lub
• inna osoba pod warunkiem, że osoba zainteresowana lub jej przedstawiciel ustawy wyrazili na to zgodę.
 
Pomoc społeczna może też być udzielana z urzędu.
 
W odpowiedzi na zgłoszoną prośbę pracownik socjalny przeprowadzi tzw. wywiad rodzinny (środowiskowy). Informacje zebrane w ramach wywiadu staną się podstawą do wydania decyzji w sprawie świadczeń. Wywiad przeprowadzany jest w terminie do 14 dni od daty otrzymania informacji o potrzebie przyznania pomocy, a w sytuacjach wymagających udzielenia natychmiastowej interwencji w ciągu 2 dni. Wywiad przeprowadzany jest w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc lub miejscu ich pobytu.
Celem wywiadu jest ustalenie sytuacji osobistej, majątkowej osoby/rodziny starającej się o pomoc oraz ustalenie powodów ubiegania się o świadczenia i zaplanowanie wspólnie z osobą zainteresowaną planu pomocy. Aby pracownik socjalny mógł dokładnie zbadać sytuację – musimy przedstawić niezbędne dokumenty potwierdzające naszą sytuację.
Pracownik socjalny przeprowadzając wywiad, bierze pod uwagę indywidualne cechy, sytuację osobistą, rodzinną, dochodową i majątkową osoby samotnie gospodarującej lub osób w rodzinie, mogące mieć wpływ na rodzaj i zakres przyznawanej im pomocy.
Na podstawie przeprowadzonego wywiadu pracownik socjalny dokonuje analizy i oceny sytuacji danej osoby lub rodziny i formułuje wnioski z niej wynikające stanowiące podstawę planowania pomocy.
 
Uwaga:
Osoba zwolniona z zakładu karnego powinna przedstawić dokument zwolnienia, informację czy pracowała odpłatnie w zakładzie karnym oraz czy otrzymała pomoc z funduszu postpenitencjarnego.
Na podstawie wywiadu środowiskowego i załączonej dokumentacji zostanie wydana pisemna decyzja administracyjna o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia.
W przypadku odmowy dostarczenia przez osoby zainteresowane niezbędnych dokumentów, lub gdy występuje rażąca dysproporcja między wysokością dochodu udokumentowaną a faktyczną sytuacją majątkową może zostać wydana decyzja odmowna w sprawie pomocy.
Pomoc finansowa wypłacana jest od miesiąca, w którym został złożony wniosek wraz z kompletem dokumentów.
Osoby i rodziny, które są objętą pomocą ze strony OPS powinny o każdej zmianie swojej sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej poinformować pracownika socjalnego.(art. 109 Ustawy o pomocy społecznej)
Od decyzji ośrodka pomocy społecznej możemy się odwołać do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie, ul. Generała Władysława Andersa 34. (art. 129 Kodeksu postępowania administracyjnego)
 
Podstawa prawna:
• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej,
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego,
• Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 kwietnia 2021 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego.